Sayıların
Tadı
Nasıldır?
200’den farklı türü olduğunu düşündüğümüz sinestezi, sayıların tadını alabilir veya belli sayıları belli renkler ile eşleştirebilirler ya da notaların renklerini görüyorken, yemek yerken de müzik duyabilirler. Bu duruma sinestezi denir. Ailesel olarak aktarılabilir ve kadınlarda, solaklarda, sanatçılarda daha yaygın görülür.
Gerçek mi, yalan mi?
Modern bilim insanları sinestezinin 1880’lerin başından beri farkında fakat bazı bilim insanları belirli sebepler yüzünden bu durumu ciddiye almadılar çok uzun süre.
- Başlarda sinestetik insanlara sadece deli gözüyle bakıp hayal güçlerinin fazla çalıştığını düşündüler.
- Çocukluk anılarını tekrar gördüklerini düşündüler.
- Uyuşturucu etkisinde olan veya düzenli kullanan insanlar olarak düşündüler. LSD gibi halüsinojen maddeler hem kullanılırken hem de sonrasında sinestetik deneyim gözlendiği için saçma bir düşünce değildir.
Ramachandran ve Hubberd 1999 yılında bu durumu ciddiye alıp bir dizi deney yapmıştır. Bunlardan bir kaçını aşağıda ki fotoğraflarda görebilirsiniz.
5’lerin arasındaki 2’lerden oluşan üçgeni görebiliyor musunuz? Bulmanız bir kaç saniye alabilir. Sinestetik bir birey çok rahat bir şekilde görür çünkü 2 ile 5’i farklı renklerde görecektir.
Sinestetik insanlar nasıl bu beceriye sahip? Hem insanların hem de maymunların beyinlerinde, renk işlemenin yapıldığı fuziform girus adı verilen bölge ile harf ve rakamların görsel olarak işlendiği yer yan yanadır. Sinestezinin en yaygın türü, harf ve rakamları renkler ile eşleştirmektir. Bilim insanları dünya nüfusunun %4’ü sinestezinin bu türüne sahip olduğunu düşünüyor. Bu yüzden sinestezinin beyindeki bu iki işlemin karışmasıyla ortaya çıkıyor.
Sinestetik bireylerin görüş şekline bir örnek.
Aşağıdaki şekiller için kiki ve bouba demeniz istenirse, insanların %98’i aynı cevabı vermektedir? Siz hangisine ne derdiniz?
Sivri uçlu şekile kiki, yumru gibi olana da bouba diyenlerin oranı
Kiki-Bouba
98%
Son olarak ise bu durumun bir hastalık olmadığını hatta bir sürü beceri kazandırdığını söyleyebilirim. Mesela genel nüfusa göre sinestetik insanlar 7 kat daha yaratıcıdır çünkü beyinleri farklı bağlantılar kurmak için çok uygundur. Hafızaları daha iyidir çünkü beyin genelde eşleştirme yapar. Kelimeler ile renkleri veya şekilleri eşleştiren türe sahipse birey yeni bir dil öğrenmek çok daha kolay olabilir o birey için.
Yazarların son sözleri ise makalede sinestezi her zaman biraz ürkütücü bulunmuştur. 100 yıldan fazladır biliniyor olmasına rağmen sadece merak edilmekle kalınmıştır. Bizim çalışmalarımız sinestezinin gerçek bir duysal fenomen olduğunu ilk olarak ortaya koyan çalışmalardır.
Kaynakça
- Vilayanur S. Ramachandran and Edward M. Hubbard, Hearing Colors, Tasting Shapes
- Adam Hart-Davis, Deneylerle Psikkoloji, 166-168
